MSME उद्योगांसाठी ₹50,000 कोटींचा SRI फंड (Self Reliant India Fund) – आत्मनिर्भर भारताच्या दिशेने एक पाऊल पुढे

आत्मनिर्भर भारत (SRI) निधी हा भारत सरकारद्वारे सुरू केलेला Category II Alternative Investment Fund (AIF) आहे.

या योजनेचे उद्दिष्ट MSME (सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग) साठी भांडवली गुंतवणूक (Equity Funding) उपलब्ध करून देणे आहे, जेणेकरून भारतीय उद्योग वाढू शकतील, जागतिक स्तरावर स्पर्धात्मक बनू शकतील आणि आत्मनिर्भर भारताचे उद्दिष्ट साध्य होईल.

1. SRI निधीचे उद्दिष्टे

✔ MSME साठी इक्विटी आणि कर्जभांडवल उपलब्ध करून देणे.

✔ MSME कंपन्यांना स्टॉक एक्सचेंजवर लिस्ट होण्यासाठी प्रेरित करणे.

✔ उच्च-वाढ MSME उद्योगांना राष्ट्रीय आणि जागतिक स्तरावर मोठ्या कंपन्यांमध्ये बदलण्यास मदत करणे.

✔ स्वदेशी उत्पादनांना चालना देऊन आत्मनिर्भर भारताचे ध्येय साध्य करणे.

✔ MSME च्या विस्तारामुळे रोजगार निर्मितीला गती देणे.

2. निधी रचना आणि गुंतवणूक मॉडेल

मदर-डॉटर फंड मॉडेल

SRI फंड हा "Fund of Funds" म्हणून कार्य करतो, म्हणजेच:

✔ मदर फंड (₹10,000 कोटी, भारत सरकारकडून) → डॉटर फंडमध्ये गुंतवणूक करेल.

✔ डॉटर फंड MSME मध्ये थेट गुंतवणूक करतील.

✔ डॉटर फंडांना 80% भांडवल खासगी गुंतवणूकदारांकडून उभे करावे लागेल, तर उर्वरित 20% मदर फंडकडून दिले जाईल.

✔ एकूण आर्थिक परिणाम:

₹10,000 कोटी (मदर फंड) → ₹50,000 कोटी (खासगी गुंतवणुकीसह वाढ).

अतिरिक्त कर्जासह MSME साठी निधीचा प्रभाव तिप्पट होईल.

3. लक्ष्य MSME आणि पात्रता निकष

✔ भारतभरातील MSME कंपन्या, विशेषतः ज्यांना भांडवलाअभावी वाढ करता येत नाही.

✔ वाढीची उच्च क्षमता असलेल्या व्यवसायांना प्राधान्य.

✔ MSMED कायद्यांतर्गत नोंदणीकृत MSME कंपन्या पात्र.

✔ पात्र नसलेले उद्योग:

NGO, NBFC, स्वयं-सहायता गट (SHG), मायक्रोफायनान्स कंपन्या आणि वित्तीय समावेशन कंपन्या.

4. निधीची मुख्य वैशिष्ट्ये

✔ निधीचा आकार: ₹10,000 कोटी (भारत सरकारकडून), ₹50,000 कोटीपर्यंत लेव्हरेज वाढ.

✔ निधी कालावधी: 15 वर्षे (6 वर्षे गुंतवणूक कालावधीसह).

✔ प्रत्येक डॉटर फंडासाठी किमान निधी: ₹25 कोटी (त्यापुढे ₹5 कोटीच्या गुणकात वाढ).

✔ प्राथमिक लक्ष: पारंपरिक उत्पादन व सेवा MSME, टेक स्टार्टअपसाठी नाही.

✔ गुंतवणुकीचा निर्णय:

MSME च्या वाढीच्या क्षमतेवर आधारित.

मागील 3 वर्षांचे आर्थिक कामगिरी (CAGR) विचारात घेतले जाते.

✔ एक्झिट पर्याय: IPO, खरेदी-विक्री (Buyouts) किंवा सेकंडरी सेल्स.

5. गुंतवणूक आणि प्रशासन रचना

✔ निधी व्यवस्थापन आणि सल्लागार समिती:

राष्ट्रीय लघु उद्योग महामंडळ (NSIC) हा अँकर गुंतवणूकदार आहे.

मदर फंड एक विशेष उद्देश वाहन (SPV) द्वारे व्यवस्थापित केला जातो.

निवडीसाठी स्वतंत्र गुंतवणूक समिती.

सल्लागार मंडळाचे अध्यक्ष – MSME सचिव.

✔ डॉटर फंड निवडीचे निकष:

SEBI नोंदणीकृत AIF (Category I किंवा II) असावा.

पूर्वीचे गुंतवणूक रेकॉर्ड आणि क्षेत्रातील अनुभव आवश्यक.

इतर सरकारी फंडमधून दुहेरी निधी प्राप्त करू शकत नाहीत.

✔ जोखीम व्यवस्थापन आणि अनुपालन:

आर्थिक सुरक्षितता आणि पर्यावरणीय मानकांचे पालन.

SEBI च्या AIF नियमांचे पालन आवश्यक.

6. SRI फंडचा MSME क्षेत्रावर परिणाम

✅ MSME साठी मोठ्या प्रमाणावर भांडवली गुंतवणूक उपलब्ध होईल.

✅ MSME कंपन्यांना कॉर्पोरेट स्ट्रक्चर स्वीकारण्यास प्रोत्साहन मिळेल.

✅ भारतीय उत्पादन क्षेत्र आणि स्थानिक उद्योग अधिक मजबूत होतील.

✅ जास्त रोजगार संधी निर्माण होतील.

✅ MSME साठी खाजगी गुंतवणूक आणि व्हेंचर कॅपिटल प्रवाह वाढेल.

Self-Reliant India (SRI) निधी हा MSME साठी गेम-चेंजर ठरणारा उपक्रम आहे.

हा निधी MSME ना मोठ्या प्रमाणावर विस्तार, जागतिक स्पर्धा आणि स्वावलंबन मिळवण्यासाठी मदत करेल.

अधिक माहितीसाठी किंवा या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी आमच्या बिजनेस डॉक्टर सोबत बोला